Derûndermaniya laşê (psîkoterapiya bedenê)

Zû de ye tê zanîn kû mirov hebûneke biyo-psîko-sosyal e. Ne yek ji van dikare kêm be, ne jî bêî hevûdu hene. Heger di yekê de pirsgirêk hebe, yên din jî azarê dikişînin. Bi me re bêhntengî (astma) hebe, nikarin têra xwe oksîjenê bigirin, kêfa me diçe û em nikarin xwe baş bidin karê xwe. Karê me baş nemeşe, kêfa me nayê û ew jî dikare bêhntengiya me bitetikîne.

Têkiliya di navbera laş û giyan, bi taybetî di nexweşiyên psîkosomatîk de diyar dibe. Ango ew nexweşiyên ku pirsgirêkên derûnî bi nîşanên laşî didin der. Psîkoterapîstên somatîkê (laş) hewl didin rêbazên derûndermaniyê (psîkoterapî) li ser bedena me bikarbînin, wan bi rêbazên somatîkê re li hev bînin. 

Derûndermaniya bedenê (terapiya laş) ji bo gelek nexweşiyên laşî alîkar e. Helbet dema hûn êşê dikişînin, divê hûn pêşî bi bijîşkek şêwir bikin da ku sedemên fizîkî zelal bikin. Bijîşkê laşê sedemek organîk nedît divê em biçin cem psîkoterapîstek. Tê zanîn gelek kes ji serêş, zikêş an êşên piştê bêzar in ku yên doktor qet sedemek wan nabînin. 

Bi awayê zanistî, herî pêş em di xebatên derûnnas û psîkanalîstê Awistriyayî Wilhelm Reich (1897-1957) de rast li bikaranîna psîkosomatikê tên. Reich ji encamên dermankirinê yên Freudiyenan ne razî bû. Dixwest harmoniya di nava giyan û laşê de bide îsbatkirin. Piştre ev şaxa derûndermaniyê geş bû.

Psîkosomatîka Kurdî

Diroka derûndermaniyê gelek kevn e. Mediyan hewl didan bi hin riwekan êşên somatîk sax bikin. Egîptî (Koptî, Misir), herwiha bav-kalên Kurdan Sîmerî, Mîtanî, Horî, Loloyî jî lê xebitîne ku bi rîtûalên olî û sêhrbaziyê, nexweşan dijî nexweşiyên xwe motîve bikin. Platon jî bal kişandiye ser psîkosomatîkê. Gotiye "şaşiya herî mezin e ku bijîşkên laşî û derûnî cuda bin. Lewra laş û derûn ji hevûdû ne cuda ne".

Di bijîşkiya gelêrî ya Kurdî de terapiya derûndermanî cihekê girîng digire. Kurd jî wekî bav-kalên xwe Mediyan laş û derûnê yekparçe dibînin. Heger mirov baş li felsefeya jiyanê ya Kurdan bikole, viya dibîne. Bo mînak li dijî cureyên hepatîtê (zerika reş, zerika zer), bi sîmbolîkî xwîn ji ruyên nexweşan tên berdan. Li vir berdana xwînê stîmûlûseke derûnî ye. Heya bigire bo zarokan xwînê jî bernadin, dibêjin "me berdaye" (plasebo). Ango zarokan dixapînin. Bi viya tê xwestin ku îmmûnsîstema laşê bête provokekirin. Herwiha bo nexweşiya hemlikê (malaria) jî zik tê daxkirin. Dîsa Kurd bi hezaran salan in cureyên botavê (hypericum humifusum, hypericum tetrapterum ûêd) dizanin û bikartînin.

Kedkarên herî girîng ên psîkoterapiya laşê ev in:

⦁ Derûndermaniya laşê ya biyoenerjîk,  Alexander Lowen (1910-2008)

⦁ Derûndermaniya laşê ya biyodînamîkî, Gerda Boyesen (1922-2005)

Bi dax e (mixabin), li gelek welatan sîgortayên nexweşiyê xerca vê terapiyê zû bi zû nadin. Hela ku Kurd, ji xwe bi qasî gelên din ji nîmetên erdxanê (dinyayê) sûdwernagirin. Herwiha, zanîn û pisporiya terapîst jî divê hebe. Li welatên wekî Tirkiye û Rojhilata Navîn, em dibînin ku kalîte û kontrola vê terapiyê ne ewqas baş e. Heya bigire qanûn jî kalîteyê naşopîne. Nexweş pereyek mezin dide nexweşxaneyên taybet, bêî ku sax bibin.

Bi giştî sê şaxên vê terapiyê hene:

⦁ Rêbazên serîpêderanîna bi stresê re

⦁ Xebatên bêhnvedanê

⦁ Xebatên laşî

Armancên sereke ev in:

⦁ Baştirkirina bêhnvedanê

⦁ Aramkirina tevgerê û fonksiyonên laşê

⦁ Aramkirina rewşa derûnî

Metodên sereke ev in: 

⦁ Derûndermaniya entegre ya laşê 

⦁ Terapiya laş û axaftinê, ya şexsê nexweş bingeh digire 

⦁ Derûndermaniya organîk

⦁ Derûnnasiya biyodînamîk 

⦁ Terapiya laşê ya strûktûral.

⦁ Bingehên bedenê

⦁ Biyosentez

⦁ Lihevanîna postûral

⦁ Hakomî

⦁ Terapiya laşê ya strûktûral 

⦁ Derûndermaniya laşê ya întegratîv

⦁ Vegetoterapî

⦁ Qigong

⦁ Rolfing

⦁ Rêbaza mistdana blokajên bedenê

⦁ Ji nû ve aktîvkirina bedenê

Ji ber ku dewleteke Kurdan nîne, bar jî dikeve ser me hemiyan ku em hişyariyekê di vî warî bikin. Akademiya me li ser lingên xwe rûnişt em ê van teknîkan yeko yeko bi gel bidin nasandin.

22.08.2022

Darius Winzer

© Alle Rechte vorbehalten für Derûn Akademie, Interkulturelle Psychologie und Beratungsakademie (in Gründung)