Nexweşiya Bûlîmiya Nervoza Çiye?

Bûlîmiya nervoza jî wekî anoreksiya nervoza, yek ji nexweşiyên xerabûna tevgera xwarinê û guherîna patolojîk a lêhayiyan, ji koma nexweşiyên derûnlaşî (psîkosomatîk) ye. Anoreksiyayê de mirov naxwaze xwarinê bixwe, bûlîmiyayê de berevajî wê, dixwaze pirr bixwe. Bêhtir di salên 17-18yan de destpêdike.

Bûlîmîk hene ku kîloyên wan kêm an zêde ne, lê pirranî normal in. Krîzên xwarinê tên wan. Rûtîna krîzan guherbar e. Car heye rojê çend car krîz tên, car jî heye bi hefteyan nayên. Di qeyrana xwarinê de pirranî kontrolê winda dikin, bi xwe nikarin. Bilez, gelek dixwin, heger aram nebin, xwe vedirêşînin û dîsa dixwin heya ku panîka wan derbas bû, aram bûn.

Ji derve çawa tên naskirin?

* Pirr dixwin. Xwarin di jiyana wan de cihekê sereke digire.

* Rojane bi reçeteyên parêzê (diyet) re mijûl in û gelek caran diyetên awarte, xeterdar jî diceribînin.

* Xwebixwe xwe vedirêşînin da bikaribin dîsa bixwin.

* Gelek caran bêî xebera bijîşkan jê hebe laksantîn, şirûbên verêşê peyda dikin û digirin.

* Kîloyên wan çendîn normal be jî, xwe qelew dibînin. Kîloyên xwe naecibînin.

Qeyranên (krîz) xwarinê çi ditetikînin?

* Stres.

* Qeyranên hestyarî. Pirsgirêkên malbatî, evîndarî ûêd.

* Tirsa terikandinê. Nexweşên bûlîmiyayê mirovên hesas in. Di binê hişmendiyê de tirsa wan heye ku ji aliyê hezkiriyan ve şaş bên fêhmkirin an terikandin.

* Heger ji kes an rewşekê ne razî bin.

* Heger rastê astengiyek bên. Bo mînak nameyek ji saziyekê were, randevûya wan bête paşxistin, firoke dereng bifire hwd.

Komorbîdîte, nexweşî û kêşeyên din ên pêkan e derkevin

* Bengîtiya cixare, alkol, madeyên hişbir.

* Bengîtiya kirrînê. Ev jî dibe sedem zêde pere xerc bikin, deyndar û xizan bikevin an probleman bi hezkiriyên xwe re bijîn.

* Hin hene zirarê didin bedena xwe. Kulma xwe li dîwar didin, zêde Tattoo û Piercing çêdikin, li xwe heqaretê dikin hwd.

* Kêm be jî hin hene dema krîza wan tê û pereyê wan nîne, diziyê dikin.

* Îzolasyona civakî, tenêbûn, ji aliyê hezkiriyan ve terikandin, têkçûna perwerde û kariyerê.

* Xwebiçûkdîtin. Têkçûna xwebawerî û motîvasyonê.

* Depresyon.

* Kêm be jî hinek ji wan, ji zayenda xwe wekî berê ne razî ne, êdî hez ji hevzayendên xwe nakin.

* Herwiha hinek ji wan êdî hez ji seksê jî nakin.

* Panîkatak, fobî.

* Obsesyon û kompûlsiyon. Di ramanê yan tevgerê de çikbûn, asêmayîn.

* Bi hinekan re ADHS tê dîtin. A rastî bi wan re ADHS jixwe heye lê nehatiye teşhîskirin.

* Deformebûna diran û pidiyan, goştê diranan.

* Xerabûna rîtma dil.

* Kêşeyên gurçikê.

* Kêşeyên sîstema hezmê.

* Kêmiya kaliyûmê ku dikare laş biwerimîne yan bibe sedemê îltîhaban.

* Osteoporoz, xarbûn an deformebûna hestiyan.

* Ziwabûna, hişkbûna çermê.

Tovên an sedemên bûlîmiyayê

* Tirsa qelewbûnê.

* Kêmiya behremendiya têkiliyên civakî.

* Tirs û xemên estetîkî.

* Bandora patolojîk a moda û îndûstriya rindiyê.

Gorî Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5) krîterên nexweşiyê

* Divê bi nexweş re qeyranên xwarinê hebin.

* Divê çareseriyên patolojîk hebin. Bo mînak xwebixwe verêşandin, rojîgirtin, parêzên awarte ûêd.

* Qeyranên xwarinê û çareseriyên patolojîk divê herî kêm hefteyê de carek û bi berdewamiya sê mehan hebin.

* Hesasiyeteke mezin bo kîlo û estetîkê bête çavdêrîkirin.

* Bi nexweş re teşhîsa anoreksiya nebe.

Gorî ICD-10ê, F50.2

* Eleqeyeke mezin bo xwarinê û xurdemeniyan.

* Qeyranên xwarinê.

* Çareseriyên patolojîk bo qelewnebûnê.

* Hesasiyeteke mezin bo estetîka bedenê.

* Divê teşhîsa anoreksiya nervoza tunebe.

Terapî

Armanca tedawiyê serî de normalîzekirina tevgera xwarinê ye. Li gel rêbazên kognîtîv-tevgerê, rêbaza terapiya diyalektîk-tevgerê, prognoz-tevgerê jî tên bikaranîn. Antîdepresan, werzîş, terapiyên Gestaltê jî herwiha tên bikaranîn.

Bûlîmiya di civaka Kurd de

Cihê kêfxweşiyê ye ku anoreksiya û bûlîmiya li ba Kurdan pirr kêm in. Lê hin agahî hene ku li cem keçên Kurd ên asîmîlebûyî û li metropolan dijîn hêdî hêdî rûdide. Herwiha di nava diyasporaya Kurd de. Asîmîlebûn ji hafizeya kolektîv a hezaran salan dûrketin e. Ji çandê dûrketin e. Ew çanda ku tê de tecrûbeyên hezaran salan hene. Kurdên asîmîlebûyî ji hafize û tecrûbeyên ku wan ji nexweşiyên derûnî jî diparêzin, bêpar in. Ji ber wê ye ku nexweşiyên derûnî bêhtir li herêmên Kurdan ên asîmîlebûn zêde ye, tên dîtin.

Ciwanno îndûstriya rindiyê ne dostê we ye. Karê nezan, nedîtî û cahilan e. Rindî-nerindî, çelengî-neçelengî tune. Keçikek Afrîkayî rindik e yan a Kurd? Rindî relatîv e, goreyî ye. Rindî gorî kûltûran û gorî demê tê guhertin. Moda tê guhertin. Îndûstriya rindiyê rolmodelan çêdike û propaganda dike ku hûn pere xercbikin. Xema wan nîne ku hûn nexweş ketine yan mirine.

80% Kurdên Ewropa dema extiyar dibin tên klînîkên derûnî. Tûşî nexweşiyên derûnî yan derûnlaşî bûne, ne bextewar in, têkiliyên wan û zarokan ne baş in, bêçare ne û êdî bo guhertinê jî gelek dereng e. Îcar lavayê bijîşkan dikin ku wan malnişîn (emeklî) bikin. Pere ne her tişt e. Rindikbûn ne her tişt e. Divê stratejiyeke mirov a jiyanê hebe. Jiyan kurt e ê roj tê temenê me dirêj dibe, ji qewetê dikevin. Armanca jiyanê bextewarî ye. Îndûstriya rindiyê ne tenê we nebextewar dike, we nexweş dike. Divê dê-bavên Kurd ji xewa mirinê rabin, halê zarokên xwe bipirsin.

Darius Winzer

© Alle Rechte vorbehalten für Derûn Akademie, Interkulturelle Psychologie und Beratungsakademie (in Gründung)